Wykład, a właściwie spotkanie z prof. Janem Miodkiem był kolejną okazją do rozmowy o kulturze języka. Był także pretekstem do tarnogórskich wspomnień rodzinnego miasta, które stało się w całej Polsce znane dzięki licznym wspomnieniom Profesora przy okazji wykładów w wielu popularnych audycjach. Profesor przypomniał jak to przysyłano do niego listy właśnie na adres : Jan Miodek, Ojczyzna polszczyzna, Tarnowskie Góry.
Tarnogórski Uniwersytet Trzeciego Wieku ma w osobie Profesora jakby patrona duchowego; w czasie wykładu inauguracyjnego 29 października 2007 mówił o wyjątkowości społeczności akademickiej i tworzeniu jej w jego rodzinnym mieście. Ze studentami tarnogórskiego UTW spotkał się ponownie w 2014 roku , a na jubileusz 10-lecia przesłał list gratulacyjny.
Profesor Jan Miodek rozmowę ze słuchaczami rozpoczął od stwierdzenia, że ojczyzna polszczyzna- język jest mną. Świadomość takiej wartości języka jest zobowiązująca; przywołał słowa czeskiego pisarza Vaclava Havla: „Piękno języka polega na tym, że nigdy nie można dokładnie wyrazić tego, co się chce wyrazić.(…) Otwiera to przestrzeń dla wspaniałej walki o wyrażenie świata i o wyrażenie samego siebie, (…) dopiero dzięki tej walce człowiek staje się sobą. Jako jednostka i jako gatunek. Stara się po prostu wciąż lepiej i lepiej uchwycić świat w słowach, obrazach lub zachowaniu, a im bardziej mu się to udaje, tym bardziej sobie uświadamia, że nigdy całkowicie nie uchwyci ani świata, ani siebie, ani żadnego elementu rzeczywistości. Lecz mimo to musi się jeszcze mocniej starać, a tym samym coraz lepiej siebie definiować. Jest to syzyfowy los.”
Słuchacze , uświadamiając sobie często na co dzień takie syzyfowe starania o poprawność, komunikatywność językową, mogli się dowiedzieć o nowych trendach językowych. Ciekawe było określenie Profesora „ szczęście komunikacyjne”, oddające potrzebę komunikacji bez słów negatywnych tak niestety wszechobecnych.
Język się oczywiście rozwija i to , jak Profesor podkreślał, jest zjawiskiem tyleż normalnym co i pozytywnym, bo świadczy w ogóle o rozwoju życia społecznego. I tu przywołał myśl czeskiego językoznawcy, Bohumila Havranka, że istotą języka jest „ elasticka stabilita”, czyli elastyczna stabilność. On musi się nieustannie zmieniać, żeby żyć; musi nadążać za rzeczywistością, musi nazywać wszystko to co powstaje, wynika ze zmian naszej rzeczywistości. I można tu przywołać takie problemy językowe , czy można pisać/mówić ksiądzka – bo jest pastorka, biskupka/biskupini; na ogół u przeciętnego człowieka budzą odczucia humorystyczne, ale są znakiem czasu. Także wiele emocji budzą feminatywa i zapewne będzie się o nich wiele dyskutowało.
Znakiem czasu można także chyba określić powstanie na Uniwersytecie Wrocławskim Pracowni Prostego Języka; prosty język-tzw. plain language to sposób mówienia i pisania dostosowany do możliwości przeciętnego człowieka.
Wśród wielu pytań kierowanych do Profesora była oczywiście prośba o określenie stanowiska wobec sprawy uznania gwary śląskiej za język regionalny. Stanowisko profesora Jana Miodka jest od dawna znane; jako językoznawca, który propagował także kultywowanie gwary śląskiej jako m.in. juror konkursu „Po naszymu, czyli po śląsku” podkreśla jej historyczność jako archaicznej polszczyzny. Stwierdza także, że posiada podwójną kompetencję językową, literacką i gwarową, do której ma szczególny sentyment.
Profesor Jan Miodek w swoim wykładzie uświadomił wszystkim słuchaczom bardzo prostą prawdę, potrzebę dbałości o kulturę językową. Najzwięźlej wyrazi to myśl Melchiora Wańkowicza: „Jako użytkownik języka mam do niego ten prosty stosunek – że jest mój. Sprawy językowe emocjonują nie tylko językoznawców, nie tylko wolontariuszy purystów, ale po prostu Polaków, którzy ten język kochają.”
Dziękujemy Profesorowi, że znalazł czas, by przyjechać do Tarnowskich Gór na zaproszenie Tarnogórskiego Stowarzyszenia – Uniwersytet Trzeciego Wieku i potraktował to jak przyjazd do bliskich sobie ludzi, do rodziny.
Warto pamiętać, że można w każdą sobotę o godz. 17.00 w TVP Polonia oglądać na żywo „Słownik polsko@polski”, albo powtórki tego programu na innych kanałach.
Dziękujemy:
* panu Damianowi Stadlerowi, poloniście, wice naczelnikowi Wydziału Kultury i Promocji UM , że zechciał pełnić rolę moderatora
spotkania i rozmowy o języku
* panu Burmistrzowi Arkadiuszowi Czechowi za wsparcie organizacyjne wizyty honorowego tarnogórzanina profesora Jana Miodka
Tekst: Stanisława Szymczyk sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW
Zdjęcia: Krzysztof Nikiel, Stanisława Szymczyk
