Kategoria: Śląskie Starki berajom

7 grudnia 2022 w Przedszkolu nr 2 w Tarnowskich Górach przy ul. Gruzełki zrobiło się tłoczno i nad wyraz gwarno, a to dlatego, gdyż w dniu tym Personel Przedszkola zorganizował Biesiadę Śląską dla swoich podopiecznych i ich rodziców. Wydarzenie to połączono z obchodzonym na Śląsku „Dniu Górnika” zwanym powszechnie „Barbórką”

Program imprezy był bogaty i różnorodny. Oprócz rodziców, do udziału w wydarzeniu zaproszono p. Ireneusza, górnika w stroju galowym oraz nas Śląskie Starki (Lyjnę – Helenę Domańską i Ryjzkę – Teresę Majzner) w paradnym stroju rozbarskim.

Scenariusz wydarzenia przewidywał występy poszczególnych grup przedszkolnych. Repertuar występów każdej grupy był inny, chociaż obejmował tą samą tematykę: świętowanie Barbórki na Śląsku. Na program występów składały się tańce śląskie (zwodzony, trojak, Karlik). Dzieci były pięknie ubrane a w ich strojach nie zabrakło elementów stroju śląskiego.

Po zaprezentowaniu swojego programu każda grupa miała okazję posłuchać krótkiej opowieści górnika oraz śląskich starek, zadać  pytanie oraz ustawić się do wspólnego zdjęcia razem z gośćmi. Zdjęcia, oczywiście, trafiły do przedszkolnej Galerii.

 Splendoru i radości dostarczyło wspólne śpiewanie przez wszystkich uczestników Biesiady piosenek śląskich: Karolinka, Szła dzieweczka, Karlik i inne. Piosenki, które prezentowały dzieci, pochodziły z aktualnych zbiorów przeznaczonych dla dzieci. Podczas śpiewu oraz występów dzieci przygrywała na cyji, pani Irena. Przerywniki przygotowane przez śląskie starki obejmowały informacje o tradycjach śpiewaczych na Śląsku (w okresie międzywojennym XX wieku na Śląsku działały 843 chóry, pierwsze wzmianki o zespole z Piekar Śl. pochodzą z1849 roku) oraz o historii piosenek o Karolince i Karliku. Program artystyczno-muzyczny zakończyła konsumpcja żuru śląskiego oraz kołocza. Uczestnicy Biesiady podziękowali Personelowi za zorganizowanie imprezy podczas, której mogli podziwiać zdolności aktorskie swoich pociech, mieli możliwość pośpiewać, poznać ciekawostki związane ze Śląskiem, dawnym ubiorem Ślązaczek, tych dojrzałych i frelek śląskich oraz karlusów, a także prężnie działającym ruchem śpiewaczym na Śląsku w trudnych okresach dziejowych Śląska. 

Uwieńczeniem wydarzenia była możliwość podzielenia się wrażeniami, emocjami, spostrzeżeniami i uwagami podczas wspólnego biesiadowania przy stole.

Na zaproszenie dyrektorki Muzeum w Tarnowskich Górach Pani Beaty Kiszel  Lyjna i Ryjzka (Śląskie Starki) zagościłyśmy w murach Muzeum, aby spotkać się z grupą dzieci – przedszkolakami.

Przed zwiedzaniem sal muzealnych grupa podekscytowanych przedszkolaków miała okazję dowiedzieć się o miejscu, w którym mieszkają, żyją, bawią się czyli o Śląsku i Tarnowskich Górach. Nie zabrakło również opowieści o tym, jak kiedyś ubierali się mieszkańcy Śląska: kobiety, dziewczyny, młodzi mężczyźni. My, jako Śląskie Starki, ubrane w paradny strój rozbarski zaprezentowałyśmy elementy tegoż stroju (kiecka, spodnica, zopaska, jakla, purpurka, korale, szczewiki). Strój frelki i młodzieńca uczestnicy spotkania obejrzeli na ilustracji z omówieniem poszczególnych elementów: kiecka, zopaska, wierzcheń, galanda, kabotek, szczewiki, jedwobka, koszula, bruslik, maciejówka, jelenioki, kropy). Podczas wspólnej rozmowy z dziećmi „godały my po ślonsku co by tyż wiedziały, że niy ino łoblecynie ale tyż i godka boła inkszo niż terozki.” Kilkoro dzieci orientowało się w znaczeniu części słów śląskich. Było wesoło i a dzieci żywo interesowały się tym co im przekazałyśmy.

Spotkanie zakończyło się wspólnym zdjęciem ze Starkami. Następnie młodsza młodzież poszła słuchać pana Przewodnika i zwiedzać sale muzealne.

Obostrzenia związane z pandemią zostają poluzowane więc imprezy okolicznościowe, nieśmiało ale wracają. Przedszkola nr 2 i 22 w Tarnowskich Górach zorganizowały w pierwszych dniach grudnia 2021 roku spotkanie z  Górnikiem, któremu towarzyszyły Śląskie Starki. Zarówno w jednym jak i drugim przedszkolu wydarzenie było podzielone na dwie części: grupy młodsze, grupy starsze. Scenariusz spotkań był podobny. Dzieci prezentowały wiersze, piosenki i tańce związane z naszą Małą Ojczyzną, Dniem Górnika, zwanym na Śląsku „Barbórką”. W przedszkolu nr 22 panie przedszkolanki przygotowały także slajdy ukazujące krajobraz Górnego Śląska oraz stroje śląskie noszone przez ślązaczki w różnych okolicznościach. My, zaproszeni goście, opowiedzieliśmy o Śląsku, pracy i świętowaniu różnych wydarzeń (biesiady, fajery rodzinne, festyny, święta religijne), strojach rozbarskich, mundurze górniczym akcentując dlaczego powinniśmy znać miejsce, w którym żyjemy. Oczywiście informacje te były w miarę krótkie i dostosowane do wieku grupy.

Goście z każdą grupą uczestniczyli w sesji zdjęciowej, a zdjęcia umieszczone zostały w Galerii przedszkolnej.

Jako podziękowanie, dzieci wręczyły nam własnoręcznie wykonane laurki oraz kolorowanki.

Tekst Teresa Majzner

 Śląskie Starki zostały zaproszone do Przedszkola nr 45 w Bytomiu – Łagiewnikach. Spotkanie z przedszkolakami odbyło się w dwóch grupach. W pierwszym spotkaniu brały udział dzieci młodsze (4-5 latki), a w drugim spotkaniu uczestniczyły dzieci starsze.

Dzieciom młodszym Lyjna i Ryjzka zaprezentowały śląski strój paradny podając równocześnie nazwy jego elementów (kiecka, zopaska, jakla, purpurka, korale, szczewiki).

Następnie przeczytały opowiadanie „Zosia i lilowy hutlik” będące tłumaczeniem opowiadania Edyty Zarębskiej p.t. „Zosia i fiołkowy kapelusz”.

Przy okazji dzieci poznały takie słowa gwary śląskiej, jak oma, dziołszka, szlajfka, papućki, hutlik, łobejrzeć, niyskoro)

Grupa dzieci starszych oprócz prezentacji rozbarskiego stroju paradnego obejrzała ilustracje przedstawiające ubiór śląskiej dziołchy oraz śląskiego chłopca/kawalera. Nie zabrakło tu więc nazw takich, jak galanda, kabotek, wierzcheń, bruclik, jedwobka, jelenioki.

Grupa starszaków wysłuchała opowiadania przedstawionego w gwarze śląskiej p.t. „Antoś i staro jabłonka”

Słowa gwarowe, które dzieci poznały to między innymi: oma, opa, starzik, starka, kryka, przikopa, larmo)

Dzieci, co można było zauważyć, były z tych spotkań zadowolone i mogły w domu opowiedzieć czego dowiedziały się rozmawiając ze Śląskimi Starkami – Lyjną i Ryjzką.