Kategoria: Relacje z wykładów

„W kręgu wiedeńskiej moderny” to temat wykładu, rozmowy o literaturze i sztuce, który 7 stycznia dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku –Tarnogórskiego Stowarzyszenia- UTW wygłosiła prof. dr hab. Elżbieta Hurnik.

Profesor Elżbieta Hurnik spotkała się z tarnogórskimi studentami trzeciego wieku już po raz drugi, a jej wykład, gawęda o sztuce i literaturze wiedeńskiej moderny, był okazją do refleksji o sztuce i jej wpływie na wyobraźnię odbiorców.

Gość spotkania, profesor zwyczajny dr hab. nauk humanistycznych Elżbieta Hurnik jest specjalistką literaturoznawstwa porównawczego; to nauczyciel akademicki, związana z Uniwersytetem Humanistyczno- Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie gdzie od 2012 roku kieruje Zakładem Historii Literatury Polskiej XX Wieku i Literatury Najnowszej.

W latach dziewięćdziesiątych pracowała jako lektor języka polskiego w Instytucie Kształcenia Tłumaczy Uniwersytetu Wiedeńskiego. Zainteresowanie zjawiskami kulturowymi i literaturą przełomu wieków na gruncie wiedeńskim i polskim oraz związkami pomiędzy literaturą a sztukami pięknymi znalazło odzwierciedlenie między innymi w książkach: „ W kręgu wiedeńskiej moderny. Z zagadnień polsko-austriackich powinowactw literacko-kulturowych”, „W Cekanii i gdzie indziej. Studia i szkice o literaturze i kulturze austriackiej i polskiej”. Jest także autorką wielu  artykułów w pracach zbiorowych i szkiców popularyzatorskich publikowanych w czasopismach w kraju i za granicą; podejmuje w nich często temat wiedeńskiego modernizmu i polskich twórców okresu Młodej Polski.

W kręgu zainteresowań profesor Elżbiety Hurnik znajduje się również twórczość pisarzy wywodzących się z Częstochowy i okolic.

W swoim wykładzie szczególnie mocno akcentowała klimat wiedeńskiej cyganerii artystycznej przełomu wieków i jego wpływ w ogóle na życie miasta i ludzi.

Wśród artystów szczególnych tej epoki, a „odkrytym” na nowo współcześnie jest Gustav Klimt, którego „złote” obrazy przesiąknięte erotyką są przykładem charakterystycznej dla epoki korespondencji sztuk. Oglądali więc słuchacze reprodukcje dzieł Klimta i jego ucznia Egona Schiele, by wczuć się także za sprawą muzyki Johanna Straussa i Gustava Mahlera w klimat artystycznego Wiednia epoki fine de siècle.

Ale oprócz historii malarzy i muzyków wiedeńskiego modernizmu wykładowczyni przypomniała historię klimatycznych wiedeńskich kawiarni, które były najważniejszymi instytucjami kultury przełomu wieków. I tu poznali słuchacze anegdotkę o Polaku niejakim Jerzym Franciszku Kulczyckim, żołnierzu króla Jana III Sobieskiego, który otwarł pierwszą kawiarnię w Wiedniu.

Ciekawą sprawą jest uzależnienie od kawiarni, czyli syndrom kawiarniany zilustrowany historią pisarza Petera Altenberga; ten ciekawy przedstawiciel wiedeńskiej cyganerii artystycznej tworzył swoje dzieła tylko w kawiarni i jako swój  adres podawał  nazwę kawiarni. Kawiarnia była w ogóle  miejscem rozumianym jako miejsce kultury i jako taka stawała się miejscem spotkania twórcy z czytelnikami.

Bez wątpienia ciekawą postacią był Arthur Schnitzler, z wykształcenia lekarz, prozaik i dramaturg, który stworzył w swoich utworach diagnozę duszy niemieckiej moderny.

Za sprawą wykładu profesor Hurnik słuchacze poznali ciekawe historie związane z wiedeńską bohemą artystyczną przełomu wieków XIX/XX. Wykład prof. dr hab. Elżbiety Hurnik, a właściwie wspaniała gawęda, pełna anegdot pozwolił słuchaczom poznać klimat życia artystycznej bohemy-i zapewne zachęcił do odwiedzenia Wiednia ale także do przeczytania utworów literackich tej epoki. Prowokuje także do refleksji nad słowami niemieckiego filozofa tej epoki Fryderyka Nietzschego: „Sztuka nie jest tylko naśladowaniem naturalnej rzeczywistości, lecz stanowi metafizyczny jej suplement, postawiony obok niej dla jej przezwyciężenia.”

Stanisława Szymczyk

sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW

Spotkanie z: Janiną Marzec, Edytą Kowalską i Piotrem Skrabaczewskim Tradycyjnie ostatnie grudniowe spotkanie słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku ma charakter świąteczny i jest rozmową z zaproszonymi gośćmi o szczęściu, rodzinie i tym wszystkim co przynoszą najbardziej rodzinne Święta Bożego Narodzenia. Święta, które w Polsce mają szczególnie tradycyjny i magiczny charakter. Gośćmi tegorocznego spotkania były panie: Janina Marzec i Edyta Kowalska oraz wiceburmistrz Piotr Skrabaczewski. Janina Marzec to była wieloletnia dyrektorka Zespołu Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich; w swojej karierze zawodowej zawsze kierowała się dobrem uczniów, mając świadomość kierowania ich wyborami życiowymi. Sama urodziła się i wychowała we Lwowie, ma za sobą traumatyczne wspomnienia wydarzeń wojennych i ich konsekwencji- deportacji do Polski w nowych jej powojennych granicach. Ceni w życiu te wartości, które przekazywali jej rodzice- szacunek do innych ludzi, rodzinę. Pani Janeczka, bo tak do niej zwracają się wszyscy znajomi, jest osobą niezwykle ciepłą, potrafiącą wspomagać swoimi radami wszystkich potrzebujących tak zwanego „wysłuchania”. Bo właśnie często brakuje nam kogoś kto po prostu nas posłucha. Ślązaczka Roku 2018, czyli tarnogórzanka Edyta Kowalska była szczególnie nagrodzona brawami słuchaczy spotkania, wyrażającymi uznanie dla jej sukcesu na konkursie, który zawsze z ciekawością jest śledzony w Tarnowskich Górach. Powodów popularności konkursu „Po naszymu, czyli po śląsku” jest kilka; bo to jego pomysłodawczynią i współorganizatorką jest „nasza” Maryjka- czyli pani senator Maria Pańczyk-Pozdziej, w jury konkursu zasiada „ nasz” profesor Jan Miodek, no i jeszcze wobec swoistej „mody na śląskość” trzeba koniecznie poznać występujących w tych ciekawych zmaganiach. O pani Edycie Kowalskiej można powiedzieć, że jej zamiłowanie do gwary śląskiej, do śląskiej tradycji jest zapisane w rodzinnej tradycji i wychowaniu. A wychowanie rozumie jako przestrzeganie zasad, jako kindersztubę. Dla niej także rodzina i tradycje związane na przykład ze świętami są wartościami koniecznymi w życiu człowieka. To one nadają bowiem życiu sens i szczęście. Piotr Skrabaczewski pełniący już kolejną kadencję funkcję wiceburmistrza naszego miasta zaprezentował się w tej rozmowie ze słuchaczami Uniwersytetu Trzeciego Wieku jako osoba bardzo rodzinna. W swoich wspomnieniach o rodzinnych tradycjach przypomniał ciekawą historię swojej rodziny, którą jak podkreśla trzeba by było spisać, ale na to ciągle brak czasu. Ale szczególnie ciepło brawami pogratulowano panu Piotrowi Skrabaczewskiemu jako świeżo upieczonemu dziadkowi. Spotkanie prawie już świąteczne z Janiną Marzec, Edytą Kowalską i Piotrem Skrabaczewskim było rozmową bardzo rodzinną; okazuje się bowiem, że lokalna społeczność zakorzeniona w tych samych wartościach i tradycji jest sobie bliska, a jej cele życiowe wyznaczają wspólne wartości. I to właśnie takie spotkania, rozmowy o życiu pozwalają nam zrozumieć: „ że istnieją ludzie, w których towarzystwie człowiek czuje się lepiej, wszystko, co gorzkie przemija, a świat rozpromienia słońce.” Spotkanie prowokuje do refleksji: „Ludzie są na tyle szczęśliwi , na ile sobie pozwolą”, by uświadomić sobie, że tak naprawdę szczęśliwy jest każdy dzień i każda chwila, która jest nam dana. Może więc posłuchać rady starożytnego filozofa Marka Aureliusza: „Zawsze masz możność żyć szczęśliwie, jeśli pójdziesz dobrą drogą i zechcesz dobrze myśleć i czynić. A szczęśliwy to ten, kto los szczęśliwy sam sobie przygotował. A szczęśliwy los – to dobre drgnienie duszy, dobre skłonności, dobre czyny.”

Stanisława Szymczyk, sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW zdjęcia: Helena Domańska i Stanisława Szymczyk

O klimacie i konferencji ONZ w Katowicach „O ociepleniu klimatu inaczej. Czy tylko dwutlenek węgla?” to temat wykładu wprowadzającego słuchaczy tarnogórskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w problematykę światowej konferencji klimatycznej ONZ, jaka odbędzie się w grudniu w Katowicach. Problemy ochrony środowiska są w kręgu zainteresowań wszystkich i właściwie zawsze się ten temat podnosiło, podkreślając konieczność dbania o przyrodę i środowisko, w którym żyjemy. No cóż, okazuje się, że to ciągle zbyt mało i wraz z podnoszeniem standardów życia jednocześnie przyczyniamy się do degradacji środowiska naturalnego. Ale jaka jest prawda na temat zmian klimatycznych, co je powoduje i kto za nie odpowiada starał się wyjaśnić słuchaczom Uniwersytetu Trzeciego Wieku doktor Antoni Winiarski, który jest fizykiem i jednocześnie jako podróżnik miłośnikiem piękna świata i przyrody. Sam wykładowca, doktor Antoni Winiarski emerytowany nauczyciel akademicki był związany z Instytutem Fizyki im. Augusta Chełkowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach- Śląskim Międzyuczelnianym Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Zakładzie Fizyki Ciała Stałego. To właśnie pracując w tym zespole naukowym stał się współautorem zbadania i rejestracji 7 nowych minerałów. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Polskiego Towarzystwa Próżniowego oraz Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi. Ma na koncie ponad 120 publikacji. Jest pasjonatem podróży i odkrywania świata- ma uprawnienia przewodnika beskidzkiego i pilota wycieczek. W swoim wykładzie dr Antoni Winiarski pokazał jak w perspektywie dziejowej zmieniał się klimat naszej planety co uświadamia , że procesy klimatyczne są nieuchronne i nie do końca wynikają z działań człowieka, i człowiek ma ograniczone możliwości regulowania tych cyklicznych zmian. Co więc jest istotne w działaniach ekologicznych ? Zapewne w dużym uproszczeniu edukacja społeczeństwa, by dobrze i rozsądnie korzystali z tego co daje środowisko, w którym żyjemy. Ważne jest uświadamianie działań proekologicznych i wpływu na zachowanie planety Ziemia- w pojęciu najprostszym, że aż wydaje się naiwnym- naszego domu. No a przecież każdemu zależy na tym, żeby jego dom był piękny, czysty i bezpieczny. I to proste rozumowanie, dbaj o to jak o swoją własność powinno wywoływać właściwe zachowania. Zapewne warto przypominać sobie ku przestrodze myśl: „Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci.” Wykład doktora Antoniego Winiarskiego w bardzo ciekawy sposób wyjaśniał historię zmian klimatycznych, a ich „konsekwencje” słuchacze poznali także dzięki prezentowanym zdjęciom. Spotkanie z doktorem Antonim Winiarskim prowokuje do refleksji na temat naszego życia i otaczającego nas świata, a także do propozycji różnych ruchów ekologicznych. Warto sobie w tym momencie uświadomić, że ekologia to nie jest wymysł i odkrycie nowoczesnego świata, że uczono nas tego w szkole, w domu i taką wiedzę przekazywano zawsze. A ruch ekologiczny był zawsze obecny w polskiej nauce. Powojennym pionierem popularyzowania wiedzy o przyrodzie i jej ochronie był profesor Władysław Szafer; był jej obrońcą, a dzisiaj byśmy nazwali go „radykalnym ekologiem”. Uczył profesor Szafer, że poznawanie przyrody kraju ojczystego i docenienie jej piękna i bogactwa jest także fundamentem patriotyzmu. Apelował więc między innymi: „ Pouczajcie o tym, że idea ochrony przyrody jest ideą na wskroś demokratyczną, gdyż chroni ona skarby przyrody dla całego społeczeństwa… Przez poznanie i ochronę przyrody – do jej ukochania – oto nasze hasło!” Warto więc zachować zdrowy rozsądek i świadomość, że „Natura jest zawsze mądrzejsza od ludzkich pomysłów.” Stanisława Szymczyk sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW