W języku siła!
Rzecz o dobrym i złym użyciu języka – od grzeczności językowej do manipulacji.
Żyjąc w ciągłym pośpiechu staramy się wszystko uprościć, czy usprawnić i często zapominamy , że wpędza nas to w niebezpieczne pułapki; zdrowotne, obyczajowe ale także problemy interpersonalne. Spotkanie z doktor Joanną Przyklenk było dla członków Tarnogórskiego Stowarzyszenia- Uniwersytet Trzeciego Wieku okazją do poznawania wartości i niebezpieczeństw komunikacji językowej, która, o czym nikogo nie trzeba przekonywać, wyznacza relacje międzyludzkie; relacje nadawca-odbiorca.
Doktor Joanna Przyklenk jest pracownikiem naukowym, adiunktem w Zakładzie Historii Języka Polskiego Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego. Sprawuje funkcję prezesa Stowarzyszenia Przyjaciół Instytutu Języka Polskiego UŚ „Via Linguae”, a także
zastępcy przewodniczącej Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego (oddział Katowice);jest
doktorem nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa.
Wśród wielu działań dydaktycznych i naukowych dr Joanny Przyklenk są także te związane z nauczaniem języka polskiego jako języka obcego. Jest członkinią Stowarzyszenia „Bristol” Polskich i Zagranicznych Nauczycieli Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego. Prowadziła liczne wykłady, ćwiczenia oraz zajęcia lektoratowe na wielu uczelniach zagranicznych, m.in. w: Lipsku, Mińsku, Charkowie, Doniecku, Bratysławie, Biszkeku, Tallinie, Tartu, Moskwie, Piatigorsku, Berlinie, Irkucku.
Wykład dr Joanny Przyklenk „W języku siła! Rzecz o dobrym i złym użyciu języka – od grzeczności językowej do manipulacji” był dla ponad dwustu słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku wspaniałą okazją do poznania w perspektywie historycznej zmian obyczajowości i grzeczności językowej. Ponieważ współcześnie razi nas często używanie form typu: spoko, sie ma, nara i wielu innych, wykładowczyni pokazała , że takie tendencje występowały i wcześniej; świadczą one , że język ciągle się rozwija, przykładem może być dawne powitanie : „Daj Ci Bóg dzień dobry”, które współcześnie brzmi- dzień dobry. Wszystkie podawane przykłady językowych form grzecznościowych były dla słuchaczy bardzo ciekawe, niektóre znamy dzięki literaturze czy adaptacjom filmowym. Doktor Joanna Przyklenk opowiedziała w perspektywie historycznej o etykiecie językowej i tu taką dla wszystkich ciekawą ilustracją było na przykład używanie formy „Pan”, które pierwotnie odnosiło się do Boga, następnie do króla, a dopiero później do szlachty; co ciekawe do chłopa zwracano się przez „Wy”. Dążenia szlachty do podkreślenia swojej rangi powodowały powstawanie form wywyższających, jak na przykład: Waść, Wasza miłość, Mój miłościwy Pan, Waszmość Pan.
Staropolska etykieta językowa jest dla współczesnych ciekawym dowodem na to jak w perspektywie historycznej zmian ekonomicznych i obyczajowych zmienia się język jako narzędzie komunikacji i relacji międzyludzkich.
Wykładowczyni, dr Joanna Przyklenk polecała słuchaczom korzystanie z poradnika językowego, który prowadzą językoznawcy Uniwersytetu Śląskiego- www.poradniajezykowa.pl
W swoim wykładzie dr Przyklenk omówiła także językową „grzeczność po polsku”, podkreślając, że takie zasady wynikają z uwarunkowań historycznych , obyczajowych i społecznych;
Ciekawa szczególnie była część wykładu poświęcona manipulacji językowej. Słuchacze poznawali niektóre tajniki wykorzystania języka w kampaniach marketingowych w celu pozyskania klienta, w kampaniach różnych organizacji. Ta część wykładu na pewno uświadomiła słuchaczom jak ważnym narzędziem jest język w inżynierii współczesnego medialnego społeczeństwa.
Wykład o sile język można podsumować opinią Robin Lakoff, amerykańskiej lingwistki, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley: „Język posługuje się nami w nie mniejszym stopniu, niż my posługujemy się językiem.”
Stanisława Szymczyk,
sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW