Żołnierze Wyklęci. „Lalek” ostatni partyzant Historia jest wielką zagadką ? To pytanie tylko z pozoru wydaje się niedorzeczne, bowiem w potocznym rozumieniu uważamy, że przecież historia to zbiór faktów. A fakty to dokumenty, ale coraz częściej uświadamiamy sobie, że „Żaden naród nie ma jednej historii – często bowiem bywa tak, że świadkami epoki są …krzywoprzysiężcy”. Świadomość skomplikowanej historii najnowszej wyznacza coroczne już spotkania słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku z dr Kornelią Banaś, której wykłady pozwalają lepiej zrozumieć pewne zawiłości skomplikowanych polskich losów. Żołnierze Wyklęci. „Lalek” ostatni partyzant to temat wykładu, który 19 marca wygłosiła dla studentów Tarnogórskiego Stowarzyszenia Uniwersytet Trzeciego Wieku dr Kornelia Banaś, historyk z Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Wykład po raz kolejny odsłaniał karty historii najnowszej, sprawy ludzi i wydarzeń, które budzą ogromne emocje.

Wydarzenia, które miały miejsce w przeszłości jeszcze pamiętanej przez najstarsze pokolenie, albo przekazane bezpośrednio młodszemu pokoleniu są oceniane niejednoznacznie. I takie dyskusje wywołuje obchodzony 1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowiony Ustawą z dnia 3 lutego 2011 roku świętem państwowym. Opowieść o Jozefie Franczaku „Lalusiu”- ostatnim partyzancie zilustrowana została filmem dokumentalnym IPN-u; komentarz dr Banaś prowokował do zrozumienia decyzji, z dzisiejszej perspektywy dosyć zaskakującej, ostatniego partyzanta ale także postaw ludzi z nim związanych. Wykład pokazywał więc dramat człowieka, który tak naprawdę znalazł się w sytuacji, w tamtejszej perspektywie politycznej, bez wyjścia. Dramat człowieka, który chciał być wierny ideałom jakie zapewne ukształtowała w nim Szkoła Podoficerska w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu, którą ukończył i w 1939 roku i został zawodowym podchorążym. Zapewne wykład sprowokuje słuchaczy UTW do poznania zaskakujących losów żołnierzy wyklętych i krytycznego odczytywania różnych przekazów, nie tylko zresztą historycznych. W jego kontekście szczególnego znaczenia nabierają słowa Zbigniewa Herberta poety , głoszącego „przesłanie Pana Cogito”: „Historia jest dziełem człowieka, a nie sił przyrody, nieubłaganej dialektyki, ducha dziejów czy czegoś podobnego. Historia jest w ręku człowieka, który jest wyprostowany, odzyskał honor i swoją godność, nie da się poniżyć.” I zapewne i słowa poety i losy „Lalka”, Inki i wielu innych Żołnierzy Wyklętych każą na nowo zastanowić się każdemu nad tym czym jest współczesny patriotyzm. Jan Paweł II mówił: „Ojczyzna jest naszą matką ziemską. Polska jest matką szczególną. Niełatwe są jej dzieje, zwłaszcza na przestrzeni ostatnich stuleci. Jest matką, która wiele przecierpiała i wciąż na nowo cierpi. Dlatego też ma prawo do miłości szczególnej.” I choć może to się wydawać patetyczne, może nawet naiwne to prowokuje do refleksji, o szacunek i miłość, o postawy etyczno – moralne tak w życiu jednostki, jak i całej zbiorowości. Stanisława Szymczyk sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW