Film jest dziedziną sztuki, która zdominowała współczesną kulturę; jest narzędziem kształtowania opinii i tworzenia nowej rzeczywistości naśladowanej bardzo chętnie przez masowego odbiorcę. Jest więc narzędziem tyleż artystycznym co niebezpiecznym środkiem manipulacji. Jest wreszcie, o czym przeciętny odbiorca nie pamięta, doskonalym biznesem przynoszącym ogromne dochody.
Można zresztą o tym przeczytać już w „PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie kina europejskiego w dobie cyfrowej”(2010/2306 (INI)):
„Kino należy postrzegać na dwa różne sposoby: z jednej strony – jako narzędzie kultury, gdzie inwestycje przynoszą długofalowe niematerialne efekty, a z drugiej strony – jako ważną gałąź europejskiego przemysłu. Twórczość jest sercem kultury, zaś przemysł jej płucami.”
To wszystko powoduje, że widz powinien umiejętnie, świadomie korzystać z tych dóbr kultury i poznawać nie tylko techniki przekazu ale także jego cele. Edukacja filmowa, nauka tego jak odczytywac obraz filmu to działania także Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
W świat filmowej „kuchni” słuchaczy UTW -Tarnogórskiego Stowarzyszenia UTW wprowadził swoim wykładem znany filmoznawca, krytyk filmowy dr Michal Oleszczyk. „Polska szkoła dokumentu: Krzysztof Kieślowski” to temat wykładu dla słuchaczy TS- UTW, który miał miejsce 29 lutego i był okazją do rozmowy o sztuce filmowej, o odczytywaniu przekazu filmowego. Żeby świadomie odebrać przekaz filmu trzeba mieć co najmniej ogólne rozeznanie w technice jego języka.
O tym wszystki opowiedział słuchaczom UTW doktor Michał Oleszczyk.
Doktor Michal Oleszczyk to filmoznawca i tłumacz, ceniony w Polsce i na świecie krytyk filmowy. Jest absolwentem Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego , na którym wykładał także historię filmu polskiego; wykładał także w Krakowskiej Szkole Scenariuszowej. W swoim dorobku ma wiele publikacji w czasopismach , między innymi w „Kinie” , Tygodniku Powszechnym, Przekroju; jest autorem i współautorem kilku książek, a także monografii „Gorycz wygnania. Kino Terece’a Daviesa”.Prowadzi blog filmowy „Ostatni fotel po prawej stronie”, który w 2010 roku otrzymał tytuł „Bloga Roku” w dziedzinie kultury w konkursie Onet.pl. Jest także laureatem wielu nagród, z których najwazniejsze to: Nagroda im. Krzysztofa Mętraka (2005), nagroda Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kategorii krytyka filmowa (2012). Jest działaczem organizacji Polish Filmmakers NYC , promującej polskie kino w Nowym Jorku.W latach 2011-2013 był programerem i rzecznikiem prasowym festiwalu Off Plus Camera. Od 2013 roku pełni funkcję dyrektora artystycznego Festiwalu Filmowego w Gdyni.
Filmowy wykład dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku dr Michał Oleszczyk poświęcił na pokazanie sposobów oglądania filmu. Dla przeciętnego widza liczy się, jak podkreslił, fabuła. Natomiast krytyk filmowy skupia swoją uwagę na języku filmu w ogóle i to dopiero daje możliwość zrozumienia tego dzieła sztuki.
Wykładowca podkreślił, że oglądając film należy zwrócić uwagę na : kadrowanie, oświetlenie, scenografię , kostiumy i montaż.
I właśnie montażowi poświęcił najwięcej uwagi, ponieważ jak podkreślał, poskładanie filmu w całość z różnych ujęć daje możliwość wywierania wpływu na widza.
Poznali więc słuchacze różne techniki montażu i zobaczyli na wybranych przykładach różne chwyty techniki filmowej. Całość jakby szwów montażu filmowego słuchacze śledzili oglądając dokument Krzysztofa Kieślowskiego z 78 roku pt. „ Siedem kobiet w różnym wieku”.Ten zaledwie 16.minutowy czarno- biały film był najlepszym przykładem doskonałego warsztatu reżysera i montażysty filmu. Stanowi swego rodzaju kwintesencję możliwości wykorzystania techniki montażu do przekazania treści obrazu. I choć treścią dokumentu jest w dużym uproszeniu historia tancerek to jest to parabola przemijania, ulotności życia.
Wykładowca, doktor Michał Oleszczyk, na zakończenie podkreślił, że krytyk filmowy pyta zawsze o intencje reżysera i w ogóle wszystkich tworców filmu. To, jego zdaniem, powinno także interesować dojrzałego i świadomego widza.
Słuchacze oczywiście wykorzystali spotkanie z dr. Oleszczykiem do rozmowy o kondycji polskiego filmu, a także o opinie na temat przyznanych Oscarów. Podkreślali, że słuchają i mają nadzieję na częstsze , wystąpienia dra Oleszczyka w audycjach TVP.
Wykład dra Michała Oleszczyka był dla słuchaczy UTW okazją do spotkania ze znawcą sztuki filmowej i poznania jej tajników . Jest przecież X Muza tą dzidziną sztuki, która zawładnęła całym światem i za jej sprawą możemy także mówić o akulturacji- dyfuzji kulturowej. Jakby w tym wszystkim , ulegając marketingowi okołofilmowemu zapominamy, że jest to biznes i my go zasilamy materialnie ale także pozwalamy sobą manipulować. Jest kino sztuką przekazującą wiele pozytywnych wartości ale niestety niesie także wiele zagrożeń. Nasuwa się , jak zawsze po rozmowie o kinie i filmie, refleksja, którą prowokuje opinia teoretyka komunizmu, twórcy państwa radzieckiego W. I. Lenina, który stwierdzał: „Ze wszystkich sztuk najważniejszy jest dla nas film”; można ją wszak i współcześnie interpretować wielorako.
Stanisława Szymczyk
sekretarz Tarnogórskiego Stowarzyszenia – UTW