Święta Barbara i Barbórka to temat na początku grudnia bardzo ważny dla mieszkańców Śląska, a dla tarnogórzan, mieszkańców kolebki górnictwa, szczególny. 7 grudnia słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku – Tarnogórskiego Stowarzyszenia UTW wysłuchali wykładu dra Michała Sporonia: „Święta Barbara: legenda – historia – wizerunek”. Był to kolejny wykład podejmujący historię Śląska i Tarnowskich Gór, tym razem realizowany w ramach projektu „Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin”, we współpracy ze Starostwem Powiatowym i Domem Współpracy Polsko – Niemieckiej w Gliwicach.
Mało kto już dzisiaj chce pamiętać, że Tarnowskie Góry to miasto górnicze, kolebka górnictwa kruszcowego i nierozerwalnie wiąże się z historią śląskiego przemysłu wydobywczego. Nic więc dziwnego, że święta Barbara i Barbórka stały się tematem wykładu dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku, wszak 4 grudnia Kościół Katolicki wspomina świętą, patronkę dobrej śmierci i trudnej pracy górników, ale także marynarzy, rybaków, żołnierzy, więźniów i kamieniarzy. W swoim wykładzie dr Michał Sporoń przypomniał żywot świętej Barbary, jednak bardziej skupił się na jej wizerunku utrwalonym w przekazach ikonograficznych. Pokazał jak odczytywać atrybuty przypisywane świętej: krzyż, pawie pióro, miecz, kielich z hostią, wieżę.
Tradycyjny swoją religijnością Śląsk czci świętą Barbarę jako patronkę tej szczególnej pracy górników, o której historyk literatury i kultury, Maria Janion pisała: „Praca górników nabiera znaczenia elementarnego dla życia, a nawet towarzyszy jej jakby pewien odcień mesjanizmu”. Tradycyjny przekaz wizerunku patronki górniczego stanu nabiera szczególnego wymiaru w twórczości Erwina Sówki – górnika, malarza amatora, uznawanego już za klasyka śląskich malarzy prymitywistów szkoły janowskiej. Studenci poznali w dużym skrócie ikonograficzne wcielenia świętej Barbary, wśród których przesiąknięty erotyką obraz Sówki stał się pretekstem do zaprezentowania właśnie wizji świętej Barbary w twórczości tego artysty. Podziwiając wypożyczone ze zbiorów Stanisława Gerarda Trefonia obrazy, studenci odkrywali tajniki wyobraźni Erwina Sówki, dla którego zwykłe kobiety były ziemskim wcieleniem świętej patronki górników. Sówka uważał, ze święta strzeże górników pod ziemią, a Barbórki opiekują się nimi na ziemi. Dlatego jego Barbary są wcieleniem doskonałej miłości.
Doktor Michał Sporoń zwracał uwagę na odwagę, z jaką malarz łączy w swoich dziełach religię z erotyką. Swój wykład dr Sporoń zilustrował także fragmentami filmu w reżyserii Lecha Majewskiego pt. Angelus, który stara się oddać klimat metafizyki Śląska. W filmie, tak jak w obrazach Erwina Sówki, sacrum przenika się ze światem profanum. Opowieść o świętej Barbarze, patronce górników, pozwoliła na moment zastanowić się nad przemijającym światem i sposobami przekazania tradycyjnych wartości młodemu pokoleniu.
Zapewne to sztuka ocala to wszystko, co w pośpiechu zmieniającego się krajobrazu Śląska zanika.
Barbórkowe spotkanie nie mogło się obejść bez wspólnego biesiadnego śpiewu, który pozwolił słuchaczom na wspólna zabawę i przypomnienie dawnych ludowych piosenek. Spotkanie biesiadne poprowadziła energicznie , porywając wszystkich do śpiewu, Henryka Borkowska – Szmatloch, a akompaniowała Barbara Brzoza.
Tarnogórskie Stowarzyszenie – Uniwersytet Trzeciego Wieku dziękuje Domowi Współpracy Polsko – Niemieckiej w Gliwicach i panu Janowi Hanowi za pomoc w zorganizowaniu wykładu.