Wykład na temat bezpiecznego stosowania leków przeciwbólowych poprowadził lek. med. Olaf Lubas, internista specjalizujący się w medycynie paliatywnej. Na co dzień pracuje w Szpitalu św. Kamila w Tarnowskich Górach oraz Hospicjum Królowej Pokoju, a także jako asystent dydaktyczny na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach w Zakładzie Medycyny i Opieki Paliatywnej. Prowadzi również Praktykę Specjalistyczną w naszym mieście.
Na początku dr Lubas podzielił się swoimi doświadczeniami z pracy w opiece paliatywnej, wspominając pierwsze kroki w zawodzie oraz współpracowników, którzy mieli wpływ na wybór jego specjalizacji. Właściwą część wykładu rozpoczął od omówienia definicji bólu, jego rodzajów oraz przyczyn. Podkreślił, że ból nie powinien być ignorowany, lecz leczony zgodnie z wytycznymi drabiny analgetycznej, opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 1986 roku. Dr Lubas wyjaśnił, że drabina analgetyczna składa się z trzech stopni, w zależności od nasilenia bólu:

I stopień – analgetyki nieopioidowe: Paracetamol – uważany za najbezpieczniejszy, ale w nadmiarze może uszkadzać wątrobę, Metamizol (pyralgina) – silniejszy niż paracetamol, ale może powodować agranulocytozę (spadek białych krwinek),Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): ibuprofen, diklofenak, ketoprofen – działają przeciwzapalnie, ale mogą uszkadzać żołądek, nerki.

II stopień – słabe opioidy: Kodeina – często stosowana w połączeniu z paracetamolem. Może powodować zaparcia i Tramadol – działa silniej niż kodeina, ale może wywoływać zawroty głowy, nudności, a także ryzyko uzależnienia.

III stopień – silne opioidy stosowane ściśle ze wskazaniem lekarza to: morfina – standard w leczeniu bólu przewlekłego i nowotworowego, może powodować uzależnienie i depresję oddechową oraz fentanyl w plastrach.
Dr Lubas podkreślił, że skuteczne leczenie bólu wymaga kilku kluczowych kroków:
– dokładny wywiad – poznanie historii pacjenta i charakterystyki bólu,
– ocena skali bólu – określenie jego nasilenia i wpływu na codzienne funkcjonowanie,
– monitorowanie – bieżąca kontrola efektów leczenia i możliwych skutków ubocznych.
– indywidualne dopasowanie leczenia w zależności od potrzeb chorego.
Wykładowca ostrzegł przed długotrwałym stosowaniem NLPZ, które mogą powodować poważne powikłania, np.:
–problemy żołądkowo-jelitowe (krwawienia, wrzody, czarny kał).
–zaburzenia krzepnięcia (siniaki, skłonność do krwawień).
–wpływ na nerki i wątrobę (zagęszczony mocz, podwyższone ciśnienie).
Szczególną uwagę poświęcił także uzależnieniu od opioidów, podkreślając, że ich stosowanie musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza. Zwrócił także uwagę na ryzyko łączenia opioidów z alkoholem oraz wpływ tych leków na zdolność prowadzenia pojazdów.
Doktor Lubas przedstawił mity związane z opioidami, wskazując, że stosowane zgodnie z zaleceniami nie muszą prowadzić do uzależnienia. Wspomniał także o nowoczesnych metodach leczenia bólu.

Wykład był dla słuchaczy UTW cennym źródłem wiedzy o lekach, które często używają. Dzięki jasnym i praktycznym wskazówkom będziemy skutecznie i bezpiecznie stosować farmakoterapię przeciwbólową, minimalizując ryzyko powikłań.